Kalp Yetersizliği Nedir? Kalbin kanı pompalama yeteneğinde bozulma, dolaşım sisteminin çevre doku ve organlara yeterli kan ve oksijen sağlayamamasına neden olur. Bu durumda oluşan belirtilerin oluşturduğu klinik tablo kalp yetersizliği olarak isimlendirilir. Kalp yetersizliği yıllar boyunca belirti vermeyebilir, ancak bazı hastalarda kendine özgü yakınmalar nedeniyle sık hastaneye başvuru gerektirebilir. Klinik tablonun en ağır formlarında hastanın günlük yaşamında ciddi kısıtlanma, istirahat halinde hatta geceleri uyutmayan sürekli nefes darlığı, yaşamın önemli bir kısmını hastanede geçirme ve en korkutucu olan kalp durması oluşabilir. Kalp Yetersizliğinin Nedenleri Kalp yetersizliğinin ana nedeni, dolaşım sisteminin ana organı olan kalbin kanı pompalama gücündeki azalmadır. Bu olaya yol açan en sık neden ise kabin beslenmesini sağlayan koroner damarlarda darlık veya tıkanma sonucunda oluşan kalp kasının canlılığını yitirmesidir. Bu olay kalp krizi (infarktüs) gibi aniden oluşabileceği gibi uzun süreli ciddi koroner damar darlıkları sonucunda yavaş yavaş da gerçekleşebilir. Kalbin pompa gücündeki azalmanın diğer bir nedeni, kalp boşlukları arasındaki kapaklara ait sorunlardır. Bunlardan en önemlileri sol kulakçık ile sol karıncık arasındaki kapak olan mitral kapağın yetersizliği veya darlığı, kalbin çıkışındaki kapak olan aort yapak darlığı veya yetersizliğidir. Bu kapak sorunları ya kalbin boşlukları arasında engel olarak ya da kasılma esnasında geriye doğru kan kaçırma nedeniyel kalp boşluklarında genişleme ve dolayısıyla da pompa gücünde azalmaya sebep olurlar. Bahsedilen kapak hastalıklarının en önemli nedenleri ise, doğumsal sorunlar, romatizmal kapak hastalıkları, kapaklarda gevşeklik (prolapsus) ve yaşlanmayla oluşan değenerasyondur. (Kapak hastalıkları için tıklayınız.) Kalp yetersizliğinin diğer nedenleri ise; ritm bozuklukları, kalp kası iltihabi, genetik geçişli doğumsal bazı hastalıklar, ilaçlar (örneğin kemoterapi), zehirli guatr (hipertroidi) ve radyasyon tedavisi olarak sayılabilir. Kalp Yetersizliği Belirtileri Kalp yetersizliği durumunda kalp, içerdiği kanın tümünü pompalayamaz. Her kasılmada gerekenden daha az miktarda kanı damarlara vererek çevre dokulara göndererek onların ihtiyaçlarını karşılayamaz. Şikayetlere veya belirtilere sebep olan ana mekanizma ise, gelen kanı yeterli miktarda pompalayamayan kalpte kalan kan basınç artışına sebep olarak, önce sol kulakçıkta, daha sonra akciğerde, ilerleyen safhalarda ise kalbin sağ tarafında ve de boyun damarları, karaciğer toplar damarı ve bacak toplar damarlarında kanın birikmesine neden olur. Genellikle yavaş ilerleyen hastalığın önceleri hafif olan belirtileri giderek şiddetlenir. Başlangıçta sağlık durumu iyi olan bir kişi güç harcamayı gerektiren işlerini tamamlayamamaya başlar. Hastalar merdiven çıkarken ya da yokuş yukarı yürürken zorlanırlar. Dizlerde kesilme ve nefeste kesilme nedeniyle hasta yavaşlamak ya da durmak zorunda kalır. Önceden rahatlıkla yürüdüğü mesafeleri katedemez. Hastalar yanılgı olarak, bu durumları hamlama, kilo alma yada yaşlanmaya bağlı olduğunu düşünülebilir. Nefes darlığının kalp yetersizliğine bağlı olduğunu gösteren en önemli belirtilerden biri; geceleri uyku halinde gelen öksürük nöbetleri, nefes darlığı nedeniyle oturmak zorunda kalma, hatta pencereyi açıp derin nefes alma ihtiyacı duymasıdır. Tüm bu aşamalardan sonra hastanın efor kapasitesi bozulur, ayak bileklerinde ve karında şişlikler olur, beklenmeyen bir kilo alma olur, geceleri tek yastıkla rahatsız olduğu için birkaç adet yastığı üstüste koyarak yatmaya başlar. Hastalığın en ileri aşamalarında ise, hasta istirahat halinde veya otururken de nefes darlığı çekmeye başlar, dudaklarında ve el / ayak parmak uçlarında morarma ve cilt renginde alacalanma olur. Bu noktada Acil servise başvurma ihtiyacı doğmuştur. Tüm bu süreçte hastalıktan şüphe duyulması ve uygun tedavinin başlanması durumunda yakınmalar düzelebilir veya günlük yaşamı etkilemeyecek düzeyde stabil kalabilir. Bir kısım hastada ise belirtiler yavaş seyretmeksizin aniden şiddetli bir tablo halinde (Akciğer ödemi) ortaya çıkabilir. Bu tabloya neden olabilecek durumlar olarak ani ritm bozukluğu olması (örneğin kalp kapak romatizması olan bir hastada), aşırı ani kan basıncı yükselmesi ve kalp krizi sayılabilir. Kalp Yetersizliğinin Seyri Kalp yetersizliği olan hastalarda hiçbir yakınma olmadan uzun bir süre hastalık sessiz kalabilir. Eğer kalp yetersizliğinin sebebi büyük miktarda kalp kasının aniden hasar görmesi ise (kalp krizi veya kalp kası iltihabı) şikayetler yoğun bir şekilde başlayıp hayat kalitesinde ciddi sorunlara yol açabilir. Hastalar takip altında farklı seyirde olabilir. Eğer kalp yetersizliğinin nedeni tedavi edilirse (kapak hastalığı ve koroner damar hastalığı) kalbin pompa gücünde düzelme ve yakınmaların tamamen ortadan kalkması sağlanabilir. Eğer kalp yetersizliğinin düzeltilebilir bir nedeni yok veya neden düzeltilemiyorsa, tedavi altında hastalar uzun süreli şikayet olmayadan hayatını sürdürebilir. Bunun yanında ilaçları aksatma, tuz diyetini bozma, aşırı kilo alma, gribal enfeksiyon, zatüre gibi ateşli hastalıklara maruz kalma, kan basıncının kontrolsüz hale gelmesi ve atriyal fibrilasyon gibi ritm bozukluklarının gelişmesi halinde hastanın klinik durumu bozulup hastaneye başvuru gerektirebilir. Hastaların bir kısmında kalp yetersizliğinin ağırlık derecesi artıp (hastalığın ilerlemesi veya yeni kalp krizi geçirme) ilaçlara rağmen sık hastaneye yatış, yaşam kalitesinde ciddi derecede bozulma ve sonunda pompa yetersizliğine bağlı kayıp olabilir. Bazı hastalarda ise, yakınmalarda değişiklik olsun olmasın, beklenmeyen bir şekilde tehlikeli ritm bozuklukları (ventriküler taşikardi / fibrilasyon) sonucu kalp durması ve ani ölüm gerçekleşebilir. Kalp Yetersizliği Nasıl Tedavi Edilir? Kalp yetersizliği olan hastaların tedavisinde, yakınmaları azaltmanın yanında ana amaç hastalığa neden olan sorunun mümkünse düzeltilmesi, durdurulması yada ilerlemesinin önlenmesidir. Bu amaçla, önce hastalığın sebebi ortaya konup onun tedavi edilmesi gereklidir. Ayrıca, tıbbi yaklaşım ve uygulamalar tedavinin yalnızca bir kısmını oluşturmaktadır. Hastanın tedavi ve hastalık sürecine uyumu, yaşam tarzı ve diyetle ilgili çabaları tedavide oldukça önemli yer tutmaktadır. Kalp Yetersizliğinde Tedavinin Amaçları **  Kalp yetersizliğinin nedeni düzeltilebilir bir durum ise düzeltmek (kapak ameliyatı, koroner      müdaheleler, ritm bozukluğunun tedavisi) **  İlaç tedavisi ile yakınmaları ortadan kaldırmak veya azaltmak **  İlaç tedavisi ile kalp yetersizliğine neden olan yada kötüleştiren sorunları tedavi etmek (hipertansiyon, ritm bozukluğu, koroner damar hastalığı, diyabet) **  Hastanın durumunu etkileyebilecek yaşam ve diyetle ilgili faktörleri düzenlemek **  Ani ölüm riski yüksek hastaları tespit edip koruyucu önlemler almak (örn: ICD) **  Uygun olan hastalara (sol dal bloğu olan) kalp pili tedavisi uygulamak (resenkronizasyon tedavisi) İlaç Tedavisi   Kalp yetersizliğinde ilaçların kullanım amaçları; hastalığın ortaya çıkardığı nefes     darlığı ve ayaklarda şişlik gibi yakınmaları ortadan kaldırmak, kalbin performansını   artırmak, kalp fonksiyonlarının daha da bozulması veya kötüleşmesini engellemek,   kalp yetersizliğine neden olan veya kötüleştiren sorunları tedavi etmektir. Diüretikler (idrar söktürücüler): Kalp yetersizliğinde uzun dönemde veya aniden vücutta su ve tuz birikimiyle oluşan nefes darlığı, karın ve ayaklarda şişlik, öksürük gibi yakınmaların olmasını engellemek veya en az derecede hastaların hissetmesi amacıyla kullanılırlar. İdrar söktürücü ilaçların standart bir dozu olmayıp, kalp yetersizliğinin derecesi ve yakınmaların şiddetine göre değişebilir. Amaç, hastada sağlanabilecek optimal klinik durumu en az dozla sağlayabilmektir. İdrar söktürücülerin kullanımı ile ilgili en önemli sorunlar, aşırı sıvı kaybıyla birlikte böbrek yetersizliğine yol açabilmesi ve bazı elektrolit ve minerallerin vücuttaki dengesini bozabilmesidir. Anjiyotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörleri ve ARNI: Bu grup ilaçlar, uzun süre etkili dozda kullanıldığında, kalbin iş gücünü ve aşması gereken yükü azaltarak yakınmaları giderirler, kalp yetersizliğinin ilerlemesini engellerler, kalp yetersizliğini ağırlaştıran hipertansiyon, koroner kalp hastalığı ve böbrek yetersizliği sorunları tedavisinde rolleri vardır. Bu ilaçları kullanırken karşılaşılan en önemli sorunlar; böbrek yetersizliği ve kalpte ciddi ritm sorunlarına yol açabilecek kan potasyum düzeyinde yükselmeye yol açabilmesidir. Beta blokerler: Bu grup ilaçlar pompa gücü azalmış kalbin optimal düzeyde çalışmasında etkilidirler. Uzun dönem kullanıldığında kalp yetersizliğinin daha da ağırlaşmasını engelleme özelliği vardır. Kalp yetersizliğini ağırlaştıran hipertansiyon, koroner kalp hastalığı ve ritm bozukluklarının tedavisinde önemli rolleri vardır. Ritm bozukluğuna bağlı kalp durması sonucu ölüm olaylarını azaltmaktadırlar. Kullanımındaki en önemli sıkıntılar; nabzı ve kan basıncında düşmeye yol açabiimesidir. Digoxin: Digoxin kalbin kanı pompalama gücünü arttırabilen bir ilaçtır. Bunun yanında özellikle atriyal fibrilasyon (AF) gibi ritm bozukluklarında kalbin atım düzeninin ayarlanmasında rolü vardır. Kullanımı ile ilgili en büyük sıkıntı böbrektan atılması sebebiyle özellikle zayıf ve yaşlı kişilerde vücutta birikip, tehlikeli ritm bozukluklarına sebep olabilmesidir. Bu nedenle doz ayarı gereklidir. Bu sorunu nedeniyle diğer tedavilerle yakınmaları devam eden hastalarda tercih edilir. Yukarıda bahsedilen diğer ilaçların yanında, kalp yetersiziği hastalarının ek hastalıklar veya durumlar nedeniyle ritm bozukluğu önleyici, kan sulandırıcı (aspirin, coumadin vb), kolesterol düşürücü ve başka gruplardan kan basıncı düşürücü ilaçlar kullanması gerekebilir. Ani Ölüm Riskinin Belirlenip Önlem Alınması   Kalp yetersizliği olan tüm hastalarda tehlikeli ritm bozukluğuna bağlı kalp durması ve   ani ölüm riski vardır. Özellikle, kalbin kasılma oranı (ejeksiyon fraksiyonu) düşük,   ventriküler taşikardi gibi ritm bozukluğu olanlar, daha önceden bayılma yaşayanlar ve   efor kapasitesi düşük olanlarda ani ölüm riski daha fazladır. Kalp durmasına bağlı ölüm riski olan yüksek riskli kişiler belirlendikten sonra, hedef riskin azaltılması yani mevcut kalp hastalığının mümkünse düzeltilmesidir. Çoğu durumda bu mümkün olmadığından, bu hastalara ani kalp durması olması halinde evde veya hastane dışında müdahale edebilecek otomatik şok verme özelliği olan ICD (yerleştirilebilir kardiyoverter defibrilatör) cihazları takılır. (Ayrıntılar...) Kalp Pili Tedavisi (Resenkronizasyon Tedavisi) Kalp yetersizliği olan bazı hastalarda, kalbin elektiriksel iletiminde problem nedeniyle (sol dal bloğu) zaten bozulmuş olan pompa gücü daha da azalmaktadır. Bu durum hem şikayetlerin artmasına hem de yaşam süresinde azalmaya neden olur. Kalbin senkron kasılmasında bozulmayla (dissenkroni) nitelendirilen bu durum, her iki kalp odacığının (biventriküler pacemaker) kalp pili yardımıyla eş zamanlı olarak  uyarılmasıyla tekrar senkron kasılması sağlanarak düzeltilebilmektedir. Bu tedavi kardiyak resenkronizasyon tedavisi (CRT / KRT) olarak adlandırılmaktadır. Bu tedaviye en uygun hastalar, kalbin kasılma oranı azalmış (düşük EF), ilaç tedavisine rağmen kalp yetersizliği yakınmaları olan, normal ritmde olup EKG’de sol dal bloğu olan hastalardır. Bu tedavi esnasında kalbe toplar damar yoluyla (genellikle sol köprücük kemiği alt kısmından) 3 adet elektrod uygun yerlere yerleştirilir. Elektrodlar bataryaya bağlanarak ciltaltında hazırlanan cebe konur. İşlem normal kalp pili implantasyonuna benzer. Ancak kalbin sol tarafına elektrod yerleştirilmesi tecrübe gerektiren ve klasik kalp piline göre daha zor bir işkemdir. Üç odacıklı veya biventriküler kalp pilleri, sadece kalp kasılma fonksiyonunu değil; aynı zamanda bu pillere eklenen şok verme özelliği ile kalp yetersizliğine bağlı öldürücü aritmilerin tedavisinde de faydalı olabilir.  Kalp Yetersizliği Olan Hastaların Dikkat Edeceği Hususlar Kalp yetersizliği tedavisi bazen kolay, çoğu zaman da zorluklar içerir. Tıbbi tedavi ve birtakım ek müdahaleler (anjiyografi, stent, kalp pili, cerrahi) tedavi süresince oldukça önemli olmakla birlikte hastaya da oldukça önemli görevler düşmektedir. Doktor tarafından verilen ilaçların düzenli olarak kullanılması oldukça önemlidir. Tedavi altındaki hastalarda şikayetlerdeki artışın en önemli nedeni, ilaçların yetersizliği, aksatılması ve önerilen dozlarda kullanılmamasıdır. Hastanı üzerine düşen diğer önemli bir sorumluluk diyet üzerinedir. Kalp yetersizliği olan hastalarda tuz kısıtlaması oldukça önem taşır. Bunun yanında kilo kontrolü hatta mümkünse fazla kiloların verilmesi amacıyla zayıflatıcı diyet gerekebilir. Diyabet gibi ek hastalık varsa ayrıca diyabetik diyete uyum da önemlidir. Hasta sigara kullanıyorsa bırakılması şarttır. Hastanın mevcut kapasitesine uygun şekilde egzersiz ve yürüyüş yapması önemlidir. Ani yüklenme yaparak kalp yetersizliğini ağırlaştırabilecek ağır bedensel güç harcamak sakıncalı olabilir.   Kalp yetersizliği olan hastalar özellikle solunum yolu enfeksiyonlarından korunmak için önlemler almalıdır. Grip aşısı kalp yetersizliği hastalarında gereklidir. Kalp Yetersizliği Olan Hastalar Hangi Durumlarda Doktorla Görüşmelidir?   *  Nefes darlığında giderek artma olması   *  Efor kapasitesinde ilerleyici azalma   *  Hızlı ve beklenmeyen kilo artışı   *  Giderek artan karında şişlik veya ağrı   *  İştahsızlık, mide bulantısı   *  Ayak bileklerinde ve bacaklarda giderek artan şişlik   *  Geceleri veya istirahatte sıklaşan öksürük nöbetleri ve nefes darlığı   *  Çarpıntı ile birlikte olan yada tek başına bayılma